Spis treści
- Objawy agorafobii
- Przyczyny agorafobii
- Leczenie agorafobii
- Skuteczność terapii
- Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi
Agorafobia to szerokie pojęcie, pod którym kryje się zgeneralizowany lęk przed otwartą przestrzenią, co najczęściej przekłada się na niechęć lub niemożność opuszczenia domu, ale też lęk przed:
- wejściem do sklepu,
- miejscami pełnymi ludzi (lęk przed tłumem),
- jak również przed samotnym podróżowaniem różnymi środkami transportu.
U osób cierpiących na agorafobię, w historii choroby często odnajduje się lęk napadowy, który poprzedzał niejako pełne rozwinięcie się objawów, ale też jego ciągłe współistnienie z lękiem przestrzeni, co dodatkowo utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Nierzadko z lękiem współistnieją również: depresja, różnego rodzaju natręctwa, a także fobia społeczna.
Objawy agorafobii
Agorafobię – jako fobię, charakteryzuje oczywiście opisany już lęk przed otwartą przestrzenią i jest to objaw wiodący. Towarzyszy mu natomiast pewna gama objawów charakterystyczna dla lęku w ogóle, w postaci:
- myśli o obiekcie lęku (często natrętnych), a także kompulsywne unikanie obiektu lęku – w przypadku agorafobii głównie dotyczy to rzadkiego wychodzenia z domu,
- objawy psychosomatyczne lęku – głównie: kołatanie serca, trudności w oddychaniu, zawroty głowy, zimne poty, „nogi z waty”, drętwienie kończyn i inne,
- lęk przed śmiercią, lęk przed ludźmi, które nie tylko towarzyszą często agorafobii ale też nierzadko wraz z nią cechuje je zależność przyczynowo-skutkowa,
- derealizacji (poczucie odrealnienia otoczenia) i depersonalizacji (poczucie obcości wobec siebie),
- lęk przed utratą kontroli – który zwykle nie jest ściśle sprecyzowany i dotyczy głównie zachowania własnej autonomii,
- lęku antycypacyjnego – tj. lęku przed tym co nieprzewidywalne, co wydaje się być objawem osiowym nie tylko w agorafobii.
W rozpoznaniu agorafobii istotne jest, by lęk ujawnił się wtórnie względem zaburzeń wegetatywnych, by dotyczył wielu z wymienionych na początku artykułu miejsc, a także, by towarzyszyło mu wyraźne unikanie bodźców, które go generują czy to w wyobraźni, czy rzeczywistości.
Przyczyny agorafobii
Przyczyny agorafobii nie zostały jednoznacznie określone. Pomijając funkcjonowanie mózgu, względem którego również nic nie ustalono w sposób pewny, dominują na tym polu teorie psychologiczne.
Wśród najważniejszych należy wymienić:
- teorie behawioralne, zakładające uczenie się niewłaściwych skojarzeń, myśli i zachowań, które w wielu procesach intrapsychicznych wzajemnie się wzmacniają i mogą tworzyć niepożądane objawy,
- teorie psychodynamiczne, które u źródeł agorafobii upatrują kompleks wypartych i tłumionych fantazji, a także wspomnień, zbyt trudnych do zaakceptowania dla świadomości, lecz stale oddziałujących na nasze życie psychiczne,
- teorie związane z agresją (i aktualną sytuacją życiową), upatrujące w agorafobii reakcję na, nie zawsze w pełni uświadomione, poczucie przytłoczenia i nadmiernego uzależnienia od osoby bliskiej, do której czuje się wiele agresji w związku z naruszaniem przez nią własnej autonomii, a agresja ta, wewnętrznie nieakceptowana i tłumiona, przeradza się w objawy lękowe i somatyczne.
Leczenie agorafobii
Leczenie agorafobii sprowadza się do farmakoterapii oraz psychoterapii. Ta pierwsza służy redukcji objawów, psychoterapia natomiast ma na celu trwałe ich wyeliminowanie. Wśród technik i metod stosowanych w leczeniu agorafobii dominują: psychoterapia psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna, elementy terapii systemowej oraz hipnoterapia. Nie dowiedziono dotąd wyraźnej skuteczności jednej z nich nad pozostałymi, dlatego też pacjent chcący zyskać wiedzę na temat ich stosowania powinien zyskać przede wszystkim wiedzę o zakładanym czasie trwania każdej z nich.
Najdłużej trwa psychoterapia psychodynamiczna, przy czym jest ona też najskuteczniejsza. Aczkolwiek nie każdy chce się decydować na leczenie, które umownie nie wiadomo kiedy się skończy – co jest cechą charakterystyczną tej terapii, nie ma ona bowiem ustalonych ram czasowych.
Skuteczność terapii
Pozostałe formy terapii zakładają już pewne granice i zazwyczaj trwają od kilku miesięcy do roku. Zależnie od wielu czynników, w tym zaburzeń współistniejących, wskazać można, iż w relacji do czasu trwania najskuteczniejsza w leczeniu agorafobii jest terapia behawioralna i hipnoterapia, aczkolwiek należy pamiętać, iż objawy lękowe mają zwyczaj powracać.
Wśród specjalistów uznaje się, iż tylko psychoterapia psychodynamiczna eliminuje objawy w sposób, który całkowicie redukuje możliwość ich nawrotu.
Najpopularniejsze pytania i odpowiedzi
Jakie są główne objawy agorafobii?
Objawy agorafobii obejmują lęk przed otwartą przestrzenią, kołatanie serca, trudności w oddychaniu, zawroty głowy, zimne poty, drętwienie kończyn, lęk przed śmiercią i lęk przed utratą kontroli.
Jakie są przyczyny agorafobii?
Przyczyny agorafobii mogą obejmować teorie behawioralne, psychodynamiczne oraz związane z agresją. Mogą one wynikać z niewłaściwych skojarzeń, tłumionych fantazji oraz reakcji na poczucie przytłoczenia.
Jakie są metody leczenia agorafobii?
Leczenie agorafobii obejmuje farmakoterapię oraz psychoterapię, w tym terapie psychodynamiczną, poznawczo-behawioralną, systemową oraz hipnoterapię.
Jak długo trwa leczenie agorafobii?
Czas trwania leczenia zależy od wybranej metody terapii, od kilku miesięcy do roku. Psychoterapia psychodynamiczna może trwać dłużej, ale oferuje trwałe efekty.
Czy objawy agorafobii mogą powrócić po terapii?
Tak, objawy lękowe mogą powracać, zwłaszcza w przypadku terapii behawioralnej i hipnoterapii. Psychoterapia psychodynamiczna jest uznawana za najskuteczniejszą w eliminacji objawów na stałe.