Zaburzenia adaptacyjne to jeden z najsłabiej znanych stanów emocjonalnych, a jednocześnie powszechnie występujący. Dlatego należy mu poświęcić nieco uwagi.
Nazwa zaburzeń adaptacyjnych, które opisane są w Klasyfikacji Zaburzeń i Chorób Psychicznych ICD-10, ma ścisły związek z ich charakterem. Otóż jest to stan kryzysu emocjonalnego, związanego z trudnym wydarzeniem życiowym, który destabilizuje dotychczasowe sposoby radzenia sobie, wytrąca z równowagi psychicznej w stopniu zbyt dużym, by funkcjonować jak wcześniej, by zwracać uwagę na rzeczy doraźne, mieć siłę na wypełnianie obowiązków, w końcu by móc samodzielnie przełamać stan psychiczny, jaki z zaburzeniami adaptacyjnymi jest związany.
Zatem zaburzenia adaptacyjne, z definicji, wiążą się z brakiem adaptacji do nierzadko traumatyzującego bodźca, który wystąpił. Każdy człowiek potrzebuje na tę adaptację czasu i aż do niej nie dojdzie, będzie przejawiał trudności w przystosowaniu się, innymi słowy zaburzenia adaptacyjne.
Objawy zaburzeń adaptacyjnych
Zaburzenia adaptacyjne są wyzwalane przez trudne wydarzenia życiowe, w tym przewlekłe, chroniczne stresy, do których m.in. i na przykład należy przemoc domowa ale też wiele innych sytuacji, jak: śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, miłości, wiary, bycie ofiarą wypadku, rozpoznanie poważnej, zagrażającej życiu choroby, emigracja, pozbawienie wolności i inne. Reakcje na te trudne wydarzenia życiowe bywają różne, gdyż pośredniczy w nich osobowość każdego człowieka, jednak niemal zawsze można mówić o czasowej dezadaptacji, jako że nie tylko wydarzenia te są emocjonalnie trudne, lecz również bywają nieoczekiwane. Mają przez to różny czas trwania, który ogranicza się do 6 miesięcy od wydarzenia kryzysowego, lecz ich obraz zazwyczaj jest u większości ludzi jednakowy.
Pojawiają się wówczas następujące grupy objawów:
- depresyjne – w postaci obniżenia nastroju, cierpienia, niechęci do wykonywania codziennych czynności, poczucia bezsilności, aż po wyzwoloną przez sytuację niechęć do życia,
- lękowe – najczęściej w postaci lęku uogólnionego, niesprecyzowanego, z poczuciem nieokreślonego napięcia wewnętrznego, przebiegającego z wieloma objawami somatycznymi w postaci: kołatania serca, trudności w oddychaniu i innymi,
- oraz zaburzenia snu i łaknienia,
- natomiast u nastolatków mogą pojawić się zaburzenia zachowania.
Jak leczy się zaburzenia adaptacyjne?
Podstawową metodą leczenia zaburzeń adaptacyjnych jest pomoc psychologiczna. Polega ona na wsparciu osoby cierpiącej oraz chronieniu jej przed powikłaniem jej stanu psychicznego, gdyż zaburzenia adaptacyjne, przy niesprzyjających warunkach, mogą przeobrazić się w długotrwałe, dezadaptacyjne reakcje. W psychologii jasne i od dawna dowiedzione jest, iż tylko pełne przeżycie kryzysu pozwala z niego wyjść i powrócić do pełnego zdrowia psychicznego.
Powyższe nie oznacza jednak, iż psychoterapia nie powinna być w zaburzeniach adaptacyjnych stosowana. Zależy to głównie od stanu psychicznego osoby cierpiącej i niektóre jej elementy, stosowane przez psychoterapeutów bez względu na orientację, zawsze mogą okazać się pomocne. Należą do nich: katharsis, klaryfikacja emocji, normalizowanie, empatyczne wsparcie emocjonalne. W zaburzeniach adaptacyjnych celem terapii nie jest jednak jak najszybsze wyleczenie czy też poprawa stanu psychicznego, a towarzyszenie osobie cierpiącej w jej bólu i sprawienie, by nie musiała przeżywać go sama.